Gastcolumn Goedele Van Kerschaever

Ondernemerschap en onderwijs, een match made in heaven?

Voor mij wel. Meer nog: het is een evidente combinatie. Heel eenvoudig omdat de combinatie van lesgeven en ondernemen enerzijds mijn dagelijkse realiteit is. Maar anderzijds, en dat is nog veel belangrijker, omdat we ondernemerschap zouden moeten inbedden in ons onderwijs, structureel en doordacht. Want als we écht geloven in eigenaarschap en leiderschap, dan moeten we dat ook stimuleren.

En nee, dat zijn geen modewoorden. Het zijn vaardigheden die cruciaal zijn, nu meer dan ooit. We denken echter dat we mee zijn maar de realiteit is dat we achterlopen.

Digitale agenda’s worden voor leerlingen ingevuld door leerkrachten. Ouders krijgen automatisch meldingen van elk punt of elke nota. Cursussen zijn kant-en-klaar online beschikbaar. Leerlingen worden gepamperd met bijlessen, preventief zelfs (!) en boterhammen worden tot hun 18de gesmeerd. “Zit stil en luister” blijft op veel plekken de norm, terwijl de arbeidsmarkt roept om initiatief, durf en verantwoordelijkheid.

En ondernemen? Dat lijkt in het onderwijslandschap vaak voorbehouden aan een paar specifieke richtingen. Alsof het alleen is weggelegd voor wie met hout of haar werkt. Terwijl de realiteit zoveel breder is.

Ook een tandarts, een dokter, een psycholoog, een vertaler, een wetenschapper of een journalist onderneemt. De manager, de consultant, de creatieveling… Allemaal combineren ze vakkennis met ondernemerschap. Toch blijft dat idee vaak onbenoemd in ‘doorstroomrichtingen’. Alsof zelfstandigheid daar niet thuishoort. Alsof ondernemen enkel een technisch verhaal is.

Dat is het niet. Ondernemen is ook strategie en visie, risico’s nemen, jezelf organiseren, netwerken, leren uit fouten. Het is vallen, opstaan en koppig doorgaan. Precies wat we onze leerlingen moeten aanleren.

Daarom vind ik het een gigantische meerwaarde als ondernemers voor de klas staan. We brengen de wereld binnen. We zijn geen anonieme cases uit handboeken maar levende voorbeelden. Onze ervaring, oftewel “anciënniteit”, zou in het onderwijs net erkend en gewaardeerd moeten worden.

Sterker nog, ik pleit ervoor dat élke leerkracht vóór hij of zij het onderwijs instapt, eerst een periode meedraait in het werkveld. In een KMO, een multinational, een start-up, of via vrijwilligerswerk in een NGO. Loop een tijd mee met een zelfstandige. Voel wat het betekent om deadlines te halen, te onderhandelen, klanten te overtuigen. Het maakt je lespraktijk rijker, je blik breder en je impact groter. Is dit een pleidooi vanuit frustratie? Absoluut niet. Want gelukkig is er beweging.

Initiatieven als ‘Ondernemers voor de klas’ (VLAIO) en ‘De Ondernemende School’ (UNIZO) winnen terrein. Innovatieve scholen zoals LAB en MET, maar ook gevestigde waarden zoals de Middenschool waar ik werk, zetten stappen richting meer eigenaarschap. In ons AGORA-traject leren we jongeren hoe ze hun leerproces zelf kunnen sturen. We moedigen hen aan om vragen te stellen, initiatief te nemen, samen te werken. Vaardigheden die hen in élke context zullen helpen, professioneel én persoonlijk.

Want of je nu chirurg wordt, changemaker, of chocolatier: ondernemen begint bij jezelf.
En onderwijs hoort je daarin niet te remmen, maar te stimuleren.

Laat het schooljaar dus maar starten.
Met minder volgzaamheid en meer ondernemingszin.
Met minder pamperen en meer prikkelen.
Met minder ‘zit stil’ en meer ‘sta op’.

Voor mij is het geen keuze tussen het klaslokaal of het ondernemerspad.
Het is net in de kruising van die twee werelden dat het vuur het felst brandt.